Dziecięca matematyka z klockami Nemi

Matematyka jest królową nauk – nie da się zaprzeczyć temu stwierdzeniu. Jest wszechobecna w każdym aspekcie naszego życia. Mamy z nią styczność na każdym kroku, nawet jeśli w danym momencie nie zdajemy sobie z tego sprawy. I choć większość z nas na myśl o lekcjach matematyki dostaje dreszczy, to jednak nie potrafilibyśmy funkcjonować w codziennym życiu bez (chociażby) jej podstaw. Można zadać sobie pytanie: skąd ten lęk i złe skojarzenia? Otóż odpowiedź jest prosta – wszystko zależy od tego, jak zaczniemy i jakie bazowe skojarzenia pozostaną w naszej pamięci oraz od tego, jak rodzice czy pierwsi nauczyciele wprowadzą nas w matematyczny świat. Matematyka wcale nie musi być nudna, straszna i traktowana jako smutny obowiązek – wręcz przeciwnie! Może być fascynującą zabawą, wspaniałą przygodą, ciekawą podróżą, wielkim wyzwaniem oraz niewyczerpaną skarbnicą zagadek i łamigłówek. Oczywiście – to czy ktoś da się pochłonąć matematyce zależy m.in. od jego predyspozycji, natomiast należy jednoznacznie stwierdzić – to, w jaki sposób zaczynamy przygodę z liczbami, ma wpływ na osobiste ustosunkowanie się do matematyki oraz przyszłe sukcesy lub niepowiedzenia szkolne. Nauczyciele i rodzice winni stale poszukiwać nowych metod usprawniających i uatrakcyjniających proces nauczania matematyki – tutaj z odsieczą nadciągają klocki Nemi! Co to takiego? Zaraz wszystko Wam wyjaśnię!

Dlaczego matematyka jest taka ważna?

Przede wszystkim dlatego, że dobre przygotowanie w przedszkolu daje gwarancję powodzenia na dalszych szczeblach edukacji. Aby dorosły mógł sprawnie i efektywnie prowadzić ten proces, musi uświadomić sobie, na jakim etapie rozwoju jest aktualnie dziecko, jakie są jego możliwości (wskazać aktualną i najbliższą strefę rozwoju) oraz zrozumieć tok myślenia, by przekazywana wiedza była zrozumiała, osiągalna oraz atrakcyjna, tym samym pozostawiająca trwały ślad w umyśle i pamięci dziecka. Należy odnieść się do teorii J. Piageta, który jasno wskazał, że 5-6 latki znajdują się stadium myślenia tzw. przedoperacyjnego. Świat dziecka zaczynają wypełniać symbole, zaś słowa i liczby powoli mogą zastępować przedmioty. To, co kiedyś musiało wydarzyć się w sposób realny w czasie rzeczywistym, teraz może odbywać się w umyśle dziecka. Istotne jest także działanie poprzez naśladownictwo – zarówno w kontekście przyswajania norm społecznych jak i w procesie edukacyjnym. Najważniejsze w edukacji (również matematycznej) są osobiste doświadczenia dziecka (głównie te polisensoryczne), dzięki którym tworzą się nowe pojęcia i umiejętności. 

Matematyka to nie tylko umiejętność liczenia. To także (w uproszczeniu) m.in.:

• Orientacja w przestrzeni oraz w schemacie władnego ciała,
• Rytmy, wyliczanki, rymowanki,
• Dodawanie i odejmowanie,
• Klasyfikowanie przedmiotów,
• Ustalanie liczebności zbirów,
• Mierzenie, ważenie,
• Figury geometryczne,
• Gry, zagadki i łamigłówki logiczne,

Dzięki zdobywaniu tychże podstawowych umiejętności dziecko przygotowuje się do funkcjonowania w świecie symboli, tym samym do rozumienia pojęć matematycznych, które na każdym etapie edukacji stają się coraz bardziej rozbudowane i uszczegółowione. Natomiast aby tak się stało, musimy efektywnie i skutecznie rozpocząć przygodę z matematyką stosując innowacyjne metody oraz ucząc poprzez naśladownictwo. 

Klocki Nemi – co to takiego?

Klocki NEMI to pomoc dydaktyczna autorstwa Nemezjusza Cywińskiego, która pomaga wprowadzić dzieci w świat matematyki poprzez wielozmysłowe doświadczanie jej. Wykorzystanie ich w procesie dydaktycznym jest niezwykle proste, nawet gdy mamy do czynienia z przedszkolakami niepotrafiącymi jeszcze pisać. Dzięki ich wykorzystaniu dzieci otrzymują obrazową reprezentację poszczególnych liczb zmierzającą ku wytworzeniu ich reprezentacji umysłowej. Co więcej – klocki Nemi można dotknąć i swobodnie nimi manipulować dostarczając tym samym większej ilości wrażeń. 

Nauczyciele i rodzice doskonale zdają sobie sprawę, jak ważne w procesie uczenia się są emocje. Umysł człowieka zdecydowanie łatwiej zapamiętuje to, co wywołuje pozytywne odczucia, jest przyjemne i dobrze się kojarzy. Dlatego też klocki Nemi zostały zaprojektowane w taki sposób, by w trakcie korzystania z nich towarzyszyły dziecku włącznie pozytywne emocje. Dzieje się tak za sprawą wykorzystania różnorodnych żywych kolorów oraz możliwości czynnego działania w formie zabawy. 

Klocki stworzone są w systemie szóstkowym (uwzględniając 0), natomiast możemy w uproszczeniu powiedzieć, że jest to system piątkowy. Jest to swego rodzaju odzwierciedlenie dłoni – przecież każda dłoń ma właśnie 5 palców. Nie da się ukryć, że to właśnie liczenie na palcach jest najchętniej wykorzystywanym sposobem przez dzieci. Po prostu palce mamy zawsze „pod ręką” 😉 Oznacza to, że jeśli dziecko na palcach chce przedstawić liczbę 8, wykorzystuje do tego 5 palców z jednej dłoni i 3 z drugiej. Klocki Nemi bazują na tej samej zasadzie, tzn. 8 przedstawione jest jako 5 i 3 zachowując stałość wykorzystanych kolorów. Stąd jeżeli 3 oznaczona jest kolorem czerwonym, zaś 5 zielonym, to 8 będzie analogicznie złożona z zielonego klocka oznaczającego pięć i czerwonego reprezentującego 3.

Skoro już jest mowa o konkretnych kolorach, to poniżej krótka prezentacja poszczególnych liczb i wykorzystanego koloru:

• 1 – klocek różowy z jednym okienkiem,
• 2 – klocek żółty z dwoma okienkami,
• 3 – klocek czerwony z trzema okienkami,
• 4 – klocek niebieski z czterema okienkami,
• 5 – klocek zielony z pięcioma okienkami,
• 6 – klocek zielony z pięcioma okienkami i jednym różowym,
• 7 – klocek zielony z pięcioma okienkami i dwoma żółtymi,
• 8 – klocek zielony z pięcioma okienkami i trzema czerwonymi,
• 9 – klocek zielony z pięcioma okienkami i czterema niebieskimi,
• 10 – klocek z dziesięcioma zielonymi okienkami (czyli dwa klocki reprezentujące liczbę 5).

Klocki Nemi dołączone do pakietu edukacyjnego „Supersmyki” otrzymacie w formie dwóch plansz. Aby móc z nich korzystać, należy je wypchnąć z szablonu – warto dać możliwość zrobienia tego dzieciom – da im to szansę zapoznania się z nowym materiałem oraz może być dobrym treningiem motoryki małej. Kwadraty, które zostaną po wypchnięciu klocków mogą być wykorzystywane jako liczmany w rozmaitych zabawach, również tych z wykorzystaniem klocków Nemi. Dlatego też zadbajcie o miejsce, w którym każde dziecko będzie mogło przechowywać wieloelementowe klocki. Możecie trzymać je w kolorowych pudełkach ozdobionych przez dzieci lub po prostu w strunowych woreczkach. Będziecie mieć pewność, że nikomu nie zginął żaden element i wszystko jest na miejscu.

Jak korzystać z klocków Nemi?

Poniżej przedstawię Wam kilka pomysłów na wykorzystanie klocków Nemi. Zanim zaczniecie wprowadzać kierowaną przez nauczyciela aktywność z wykorzystaniem klocków, dajcie dzieciom czas na swobodną zabawę nimi – niech konstruują, układają, manipulują, po prostu niech robią, co chcą. Jeżeli coś jest znane i oswojone, łatwiej i skutecznej się z tego korzysta. Następnie nauczyciel może pytać dzieci jaką liczbę reprezentuje demonstrowany klocek – można przeliczać wspólnie lub poprosić o podanie odpowiedzi poszczególne dzieci.

Do zabawy z klockami Nemi potrzebne będą również kartoniki z liczbami, aby móc łączyć jej zapis z odpowiednim klockiem. Możecie rozłożyć kartoniki na dywanie rosnąco lub malejąco. Zadaniem dziecka jest wylosowanie klocka i przyporządkowanie go do konkretnej liczby. Jeżeli dzieci nie rozpoznają jeszcze liczb, możecie użyć np. kostek do gry lub po prostu klocków Nemi – wtedy dzieciaki będą łączyć je w pary. 

Wspólnie z dziećmi możecie układać osie liczbowe – rosnące i malejące. Dziecko poszukuje w swoim zestawie klocka zaprezentowanego przez nauczyciela i dokłada na swojej osi liczbowej. Np. nauczyciel pokazuje liczbę 4. Dziecko odszukuje klocek reprezentujący daną liczbę i kładzie go przed sobą. Następnie nauczyciel prosi o odnalezienie „6”. Dziecko odszukuje go i kładzie „za” czwórką – może zacząć liczyć na palcach, by sprawdzić, czy 6 występuje „przed lub za” czwórką. Może również dostrzec, że klocek „6” posiada więcej okienek niż „4”, co oznacza, że 6>4. W ten sposób lokalizuje jej położenie na osi. Zabawa trwa, aż wszystkie dzieci ułożą własną oś liczbową zgodnie z przyjętą na początku regułą – rosnąco lub malejąco

Klocki Nemi idealnie sprawdzą się w podczas nauki rytmów – wspólne lub samodzielne układnie rytmu i głośne przeliczanie. Możecie układać je dowolnie – 1,2,3,1,2,3… lub 1,2,1,2… Dla bardziej zaawansowanych – możecie układać rytm „co dwa” lub „co trzy” – np. 2,4,6,2,4,6… 3,6,9,3,6,9… 

Dzięki klockom możecie w łatwy sposób nauczyć dzieci w określeniu, że czegoś jest więcej, mniej lub tyle samo. Wystarczy, że użyjecie dwóch klocków i dwóch patyczków, z których stworzycie znaki <, >, = (lub gotowych kartoników z tymi znakami). Dziecko losuje z własnego zestawu dwa klocki i wykorzystując jeden ze znaków określa stawiając między nimi odpowiedni znak, która liczba jest większa, mniejsza lub że są równe.

Kolejnym zadaniem może być np. poszukiwanie innego sposobu stworzenia konkretnej liczby. Np. mając klocek reprezentujący liczbę „6” dzieci szukają innego sposobu przedstawienia jej za pomocą pozostałych klocków, np. układając dwa klocki reprezentujące „3” lub trzy klocki reprezentujące liczbę „2” – dalej: 4 i 2, 5 i 1. Zabawę można modyfikować na wiele sposobów m.in. układając klocki jeden na drugim (bierzemy klocek „10” i na nim układamy np. dwa klocki „5” lub „7 i 3”) – dzięki temu dziecko widzi, w jaki sposób tworzą się dane liczby i przygotowuje się do nauki liczenia w pamięci.

Oczywiście – wykorzystując klocki Nemi możecie śmiało wprowadzać dodawanie i odejmowanie. Z czasem warto zastąpić jednej klocek Nemi kartonikiem z zapisem danej liczby. Dzięki temu połączeniu wykonywanie działań przejdzie na wyższy poziom. Do tworzenia działań wykorzystajcie kostki do gry – niech będą wskazówką, jakie działanie ma za zadanie wykonać dane dziecko. 

Aktywności z wykorzystaniem klocków Nemi jest zdecydowanie więcej! Tak naprawdę ogranicza nas wyłącznie nasza wyobraźnia. Moim zdaniem jest to wspaniała pomoc, która pozwoli nauczycielom w atrakcyjny i efektywny sposób wprowadzić dzieci w świat matematyki, zaś dzieciom przyniesie wiele korzyści na tym i kolejnym szczeblu edukacji. Klocki Nemi są integralną częścią pakietu „Supersmyki” Wydawnictwa MAC edukacja, dlatego też wybierając ten pakiet zyskacie możliwość wykorzystania ich w praktyce w Waszej grupie przedszkolnej. Niech to będzie atrakcyjna matematyka dla każdego Supersmyka! 🙂